Wat Is Het Meest Gezonde Voedingsmiddel Dat Ik Kan Eten?

Ben je weleens ziek geweest? Of heb je voor een langere periode weinig energie gehad? Heb je je weleens afgevraagd wat je het beste kon eten om sneller te herstellen? Of om meer energie te krijgen? Vast wel. Want ik krijg deze vraag regelmatig in verschillende vormen. “Wat is nu het allerbeste om te eten?” “Wat is het meest gezonde voedingsmiddel?” “Welk product kan ik eten om zo snel mogelijk te herstellen?” “Wat kan ik eten om zoveel mogelijk energie te houden?”

Het antwoord op deze vragen is meestal “Dat hangt er vanaf”. En het hangt onder meer af van wat je definitie van (on)gezond is.

(On)Gezonde voedingsmiddelen bestaan niet, het meest gezonde voedingsmiddel bestaat ook niet

Oeh. Gevaarlijke stelling. Voordat je weg klikt en mij bestempeld als gestoord en incompetent, zou ik je één vraag willen stellen: als iemand zojuist een marathon heeft gelopen, wat is dan het meest gezonde voedingsmiddel voor deze persoon om te eten, een Snickers of een stronkje rauwe broccoli?
En de volgende vraag: als je de altijd alleen maar broccoli eet, eet je dan gezond?

Hopelijk ben je tot de conclusie gekomen dat de Snickers in de meeste gevallen (want ook hier geldt weer: dat hangt er vanaf) een betere optie is voor iemand die net een marathon heeft gelopen en dat het antwoord op de tweede vraag “Nee” is. Is broccoli dus een gezond voedingsmiddel? Dat hangt er vanaf. Waar vanaf? De situatie (marathonloper of kantoormedewerker) en de rest van het voedingspatroon. Voor iemand met ondergewicht die de hele dag alleen maar sla kauwt is gefrituurde kip meestal een gezondere optie dan een stronkje broccoli. Waarom? Omdat mensen ook vet, energie en eiwitten nodig hebben. Voor iemand die ontbijt, luncht en dineert met KFC wint het stronkje broccoli van de gefrituurde kip.

(On)Gezonde voedingspatronen bestaan wél

Een mens heeft vitamines en mineralen nodig. Een mens heeft energie, koolhydraten, vetten en eiwitten nodig. Geen enkel natuurlijk product voorziet in alles en tenzij je graag net als honden een bakje brokken wil eten, is dat maar goed ook. Dankzij het principe van variatie kan je ook gewoon af en toe een chocolaatje eten. Daar wordt je echt niet ziek, dik of moe van. Als je over je gehele eetpatroon maar voldoende – en dus niet teveel of te weinig – van alles binnenkrijgt. Het meest gezonde voedingsmiddel voor iemand die teveel, te zout en te vet eet is iets dat caloriearm, zoutarm en vetarm is. Dat sluit veel uit, maar geeft nog steeds een heleboel opties. Meestal is het antwoord: groente of fruit. En aangezien veel mensen een dieet hebben dat er zo uitziet, is het ideale tussendoortje voor de meeste mensen dus ook: groente of fruit.

Wat een (on)gezond voedingspatroon is… Hangt er vanaf

Als een inactieve kantoormedewerker eet als een bodybuilder zal hij onvermijdelijk te zwaar worden. En een atleet die eet naar de behoefte van een inactieve kantoormedewerker zal er letterlijk bij neervallen. Iemand met een (echte) glutenallergie mag absoluut geen producten waar gluten in zitten. Iemand zonder glutenallergie of met een verzonnen glutenallergie zal vaak juist beter af zijn als hij/zij dat gestress over gluten loslaat en gewoon normaal eet. Ook een “gezond” patroon is dus afhankelijk van de situatie.

Ja maar… Suiker is toch wel ongezond? Het suiker vraagstuk is een onderwerp apart, omdat de tegenstanders van suiker er altijd van alles bij halen. Suiker zou verslavend zijn, daardoor zouden we geen maat kunnen houden en zou zelfs het geringste beetje suiker ongezond zijn. Het zou per definitie lijden tot overmatig gebruik. Et cetera. Onzin natuurlijk. Ik eet suiker. Jij eet suiker. Het zit in ons fruit, ons brood, maar ook in de chocolade die ik eet en de koekjes die ik bak.

Suiker wordt ongezond als je het teveel gebruikt. En dan kunnen we nog eindeloos bakkeleien over wat “teveel” dan precies is. Want drie keer raden: dat hangt er vanaf. Maar laten we het even eenvoudig houden: overmatig gebruik van suikerrijke voeding gaat meestal ten koste van de variatie. Met andere woorden: als je iedere dag een zak drop eet in plaats van een uitgebalanceerde maaltijd krijg je vooral veel NIET binnen en daarnaast waarschijnlijk teveel aan energie. Een lose-lose situatie. Maar dat betekent niet dat dat ene dropje ongezond is. En zelfs twee dropjes niet. Hell! Doe eens gek. Neem er drie.

Maar wel even iets over smaak

Meestal blijft het niet bij drie dropjes. Of bij dat ene stukje chocolade. Dat heeft vrij weinig met suiker te maken, maar veel met smaak. Als jij yoghurt niet te harden vindt, zal yoghurt met een lepel suiker je niet opeens los doen gaan. Suiker heeft dus geen magische overeet-functie, onafhankelijk van waar je het aan toevoegt. Maar suiker draagt wel bij aan een lekkere smaak van producten. Ik ben dan ook zeker een voorstander van het elimineren van sommige producten. Niet van producten met suiker, maar van producten die je onweerstaanbaar vindt. Want overeten en niet gevarieerd eten, dat is op termijn potentieel ongezond. Het leidt tot overgewicht en tekorten en dat brengt risico’s voor de gezondheid met zich mee. Het meest gezonde voedingsmiddel is dus ook een product waar je portie controle over hebt. Zodat je je niet klem eet aan steeds dezelfde producten.

“Dat gesport van jou is echt niet gezond”

Eigenlijk gaat deze hele blog maar over één ding: wat is gezond? En dat is sowieso subjectief. Neem nu de opmerking uit het kopje boven deze tekst. Iedereen die serieus met zijn/haar sport of andere passie bezig is krijgt weleens kritiek op de frequentie of de intensiteit van zijn of haar bezigheden. In de ogen van anderen ben je “obsessief” bezig. En dat wordt ervaren als ongezond. Of dat terecht of onterecht is doet er in het kader van deze blog absoluut niet toe. Ik wil alleen maar benadrukken dat gezondheid niet een eenvoudig onder woorden te brengen begrip is. Is het alleen fysiek? Is het ook mentaal? Kan je gezond en geblesseerd zijn? Kan je ongezond zijn en de olympische spelen winnen? Kan je gezond en depressief zijn?

Pas als je weet wat gezondheid voor jou betekent kan je bewuste keuzes maken met betrekking tot je voeding. Helpt de gedachte dat je geraffineerde suiker mijdt je bij een goede nachtrust? Blijf dat dan vooral doen. Slaap is geen voeding, maar wel verdomde belangrijk voor je gezondheid. Maar draagt het etiketten lezen en overal navragen wat er in je eten zit juist bij aan een opgejaagd gevoel, dan kan je er -voor je gezondheid- misschien maar beter mee stoppen.

Ik kies ervoor om een eetdagboek bij te houden, zodat ik me niet overeet en goed kan nagaan of ik alles wat ik nodig heb wel binnen krijg. Dat draagt bij aan mijn fysieke gezondheid. Sommigen vinden dat obsessief. Mij geeft het een gevoel van controle. En dat draagt weer bij aan mijn mentale gezondheid.

Dus….

Wat een gezond voedingsmiddel is hangt af van de situatie en de rest van je voedingspatroon. Als je denkt dat iets ongezond is, probeer dan eens aan jezelf uit te leggen wat er specifiek met je lichaam gebeurt dat zo schadelijk en onomkeerbaar is dat je het zonder twijfel ongezond kunt noemen. Als je van mening bent dat iets gezond is, probeer dan eens aan jezelf uit te leggen wat er precies gezond is aan wat je eet. Je zult merken dat het lang niet zo gemakkelijk is als het op het eerste gezicht lijkt. Vaak is het doorspekt van aannames. Denk bijvoorbeeld aan de broccoli. Waarom is dat gezond? De meeste mensen zullen in hun antwoord “vitamine C” verwerken, en dan iets mompelen over weerstand (want vitamine C is gezond, toch? Maar waarom ook alweer?). Maar wat nu als je al ruimschoots aan je vitamine C behoefte zit? Dan valt dat argument weg. Is broccoli dan opeens niet meer gezond? Of in ieder geval niet van toegevoegde waarde?

Het beste antwoord is: we weten het niet precies. Broccoli is in ieder geval caloriearm, vezelrijk en bevat naast vitamine C ook calcium en ijzer. Het bevat bovendien weinig van dat wat de meeste Nederlanders teveel binnenkrijgen: calorieën, vet en zout. Dus voor de meeste mensen in de meeste situaties is broccoli gezond, of in ieder geval niet ongezond. Helaas kan ik er weinig meer zinnigs over zeggen.